Kto z nas nie czekał na werdykt w głośnym procesie – Johnny Depp kontra Amber Heard, toczącym się przed amerykańskim sądem w stanie Virginia.

Aktor oskarżył byłą już żonę o zniesławienie, gdyż ta miała zaszkodzić jego dobremu imieniu i czci określając siebie w artykule opublikowanym w roku 2018 na łamach gazety The Washington Post jako „osobę publiczną reprezentującą ofiarę przemocy domowej”.

Po prawie 7 tygodniach batalii sądowej, którą mogliśmy śledzić w mediach, ława przysięgłych rozstrzygnęła sprawę o zniesławienie na korzyść aktora, który dostanie odszkodowanie wysokości 15 mln dolarów amerykańskich. Jednakże ławnicy oświadczyli, że byli partnerzy zniesławiali się wzajemnie, w związku z czym Amber Heard również otrzyma zadośćuczynienie wyrównawcze w wysokości 2 mln dolarów amerykańskich.

Zniesławienie w polskiej ustawie karnej

Zgodnie z art. 212 §1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeksu karnego (zwaną dalej „K.k.”) zniesławienie polega na pomawianiu innej osoby, grupy osób, instytucji, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

W typie podstawowym zniesławienie zagrożone jest karą grzywny lub karą ograniczenia wolności, natomiast w typie kwalifikowanym polegającym na dokonaniu zniesławienia za pomocą środków masowego przekazu (m.in. Internet, telewizja, prasa, radio), podlega nawet karze pozbawienia wolności do roku.

Pomawiać to bezpodstawnie zarzucić coś komuś, oskarżyć kogoś o coś (por. Słownik języka polskiego PWN). Pomówienie musi odnosić się do postępowania (np. popełnienie przestępstwa, prowadzenie nieetycznego trybu życia) lub właściwości (np. uzależnienie od alkoholu, środków odurzających, a w przypadku podmiotu zbiorowego np. chaos organizacyjny, niekompetencja personelu), które mogą poniżyć daną osobę (a także podmiot zbiorowy) w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Do zniesławienia dochodzi wtedy, gdy wypowiedź zawierająca treści naruszające cześć dotrze jeszcze co najmniej do jednej, innej osoby.

Pomówienie zostanie uznane za zachowanie karalne tylko wówczas, gdy jest ono bezprawne. Jeśli prawo zezwala na przekazywanie wiadomości, które w braku tego zezwolenia mogłyby być uznane za wyczerpujące znamiona pomówienia, zachowania sprawcy nie można uznać za pomówienie.

Przestępstwo zniesławienia można popełnić tylko przez działanie w zamiarze bezpośrednim bądź ewentualnym. Wbrew literalnej wykładni pomówienie może być zrealizowane nie tylko ustnie, lecz także pisemnie oraz m.in. za pomocą druku, rysunku czy przy użyciu technicznych środków przekazu informacji (m.in. telefon, Internet).

Przestępstwo zniesławienia jest przestępstwem formalnym, dla dokonania którego nie jest wymagane zaistnienie skutku w postaci rzeczywistego poniżenia lub utraty zaufania przez pokrzywdzonego. Nie oznacza to jednak, aby nie było istotne to, czy zniesławiające zarzuty mogły taki skutek spowodować. Pomówienie tylko wtedy stanowi czyn zabroniony pod groźbą kary, kiedy wiąże się z nim możliwość wystąpienia szkody w postaci możliwości poniżenia lub narażenia na utratę zaufania.

Przestępstwo zniesławienia zarówno w typie podstawowym, jak i kwalifikowanym jest ścigane z oskarżenia prywatnego. Wszczęcie postępowania karnego następuje na drodze wniesienia przez oskarżyciela prywatnego aktu oskarżenia do sądu.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego nie można upatrywać znamion przestępstwa zniesławienia w samym wytoczeniu oskarżenia o popełnienie konkretnego przestępstwa, także wtedy, gdy postępowanie karne nie kończy się wyrokiem skazującym. Złożenie aktu oskarżenia o czyn ścigany z oskarżenia prywatnego jest, co oczywiste, ustawowym uprawnieniem oskarżyciela prywatnego. Niezależnie od tego, jak sąd rozstrzygnie w przedmiocie złożonego oskarżenia, samo jego wniesienie nie może być uznane za działanie bezprawne, a tym samym przestępne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dn. 30 stycznia 2019 r., sygn. akt: V KK 439/18, LEX nr 2634542).

Nawiązka

W razie skazania za przestępstwo zniesławienia ustawodawca dopuścił możliwość orzeczenia nawiązki. Nawiązka może zostać orzeczona na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża oraz cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. Wysokość nawiązki określa art. 48 K.k., może zostać orzeczona do 100.000 zł.

Podanie wyroku do publicznej wiadomości

W razie skazania za przestępstwo zniesławienia sąd na wniosek pokrzywdzonego orzeka podanie wyroku do publicznej wiadomości (art. 215 K.k.). Podanie wyroku do publicznej wiadomości ogranicza się wyłącznie do wyroku skazującego, a nie uniewinniającego, umarzającego lub warunkowo umarzającego postępowanie. Obowiązek publikacji nie dotyczy orzeczeń o odstąpieniu od wymierzenia kary. Orzeczenie przez sąd podania wyroku do publicznej wiadomości w razie złożenia stosownego wniosku jest obligatoryjne.

Jedną ze spraw o zniesławienie, którą Kancelaria Glass-Brudziński Adwokaci i Radcy Prawni ma możliwość prowadzić jest sprawa Karola Strasburgera i wydaliśmy w tej sprawie stosowne oświadczenie, które zostało również opublikowane na profilu portalu społecznościowym Facebook naszego Klienta.