Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym małżonków

Co do zasady małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zasada ta...
Strona główna » Poradniki prawne » Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym małżonków
Glass Brudziński - Kancelaria Adwokacka i Radców Prawnych Warszawa - Emblemat

Adwokaci i Radcy Prawni

Jeśli masz pytania, skontaktuj się z Glass – Brudziński – Adwokaci i Radcy Prawni Warszawa.

Co do zasady małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zasada ta jest wyrazem realizacji równouprawnienia małżonków.

Istotne jednak, iż ustawodawca wprowadził możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. I tej właśnie tematyce zostanie poświęcony niniejszy artykuł.

Określenie nierównych udziałów w majątku wspólnym ma charakter wyjątkowy i może zostać dokonane po przeprowadzeniu postępowania przed sądem i na skutek jego orzeczenia. Żądanie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym jest zgłaszane w toku postępowania o podział majątku wspólnego lub też zawarte w oddzielnym powództwie. Nie można żądać ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym małżonków już po dokonaniu podziału tego majątku.

Z żądaniem ustalenia nierównych udziałów może wystąpić małżonek, jak również spadkobiercy małżonka, ale tylko wówczas gdy ich spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił z orzeczeniem separacji.

Warto nadmienić, iż żądanie ustalenia nierównych udziałów odnosi się do całego majątku wspólnego małżonków. W postanowieniu z dnia 27 czerwca 2003 r. IV CKN 278/01 Sąd Najwyższy wskazał, iż małżonek nie może żądać ustalenia nierównych udziałów w niektórych składnikach majątku wspólnego.

Kiedy dopuszczalne jest ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym?

Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym jest dopuszczalne w razie łącznego wystąpienia dwóch przesłanek:

  • przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu oraz
  • istnienia ważnych powodów, które uzasadniają ustalenie nierównych udziałów

Przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego rozumie się całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspakajanie jej potrzeb, czyli nie tylko wysokość zarobków, czy innych dochodów osiąganych przez każdego z nich, lecz także, jaki użytek czynią oni z tych dochodów, czy gospodarują nimi należycie i nie trwonią ich. O stopniu przyczyniania się każdego z małżonków świadczą nie tylko osiągnięcia czysto ekonomiczne, lecz także nakład osobistej pracy przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Różny stopień przyczynienia się każdego z małżonków może uzasadniać ustalenie nierównych udziałów wtedy, gdy różnica jest istota i wyraźna. Nie jest też obojętna proporcja, w jakiej rzeczywisty wkład małżonków w powstanie majątku pozostaje do wartości całego majątku.

Drugą konieczną przesłanką dopuszczalności ustalenia nierównych udziałów jest wykazanie, że za takim rozstrzygnięciem przemawiają ważne powody, oceniane przez wzgląd na zasady współżycia społecznego- otrzymanie przez jednego z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do której powstania on się nie przyczynił, pozostawałoby w sprzeczności z tymi zasadami. Co do zasady nie jest możliwe zdefiniowanie pojęcia „ważnych powodów” – o tym czy takie ,,ważne powody” występują w konkretnej sprawie decyduje całokształt okoliczności. Warto w tym miejscu odnieść się do wypracowanego przez orzecznictwo pojęcia ,,ważnych powodów”.

Jak wskazuje się w judykaturze (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2020 r. IV CSK 136/19) ważnym powodem jest w szczególności naganne postępowanie małżonka, przeciwko któremu jest skierowane żądanie ustalenia nierównych udziałów, polegające na tym, że w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się on do powstania dorobku stosownie do sił i możliwości zarobkowych. Nie stanowi natomiast ważnego powodu uzasadniającego ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym sytuacja, gdy jeden z małżonków nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego z przyczyn obiektywnych, niezależnych od jego woli, takich jak choroba czy nieporadność życiowa.

Nadto, należy zaznaczyć, iż sam fakt przypisania jednemu z małżonków w trakcie postępowania o rozwód nawet wyłącznej winy w zakresie rozpadu pożycia małżeńskiego nie musi uzasadniać zmniejszenia (czy pozbawienia) należnego mu udziału w majątku wspólnym.

Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym co do zasady oznacza odejście od wynikającej z art. 43 § 1 Kodeksu Rodzinnego i opiekuńczego równej ich wielkości. W orzecznictwie przyjmuje się jednak, że w skrajnych sytuacjach ustalenie nierównych udziałów może polegać także na pozbawieniu jednego z małżonków całego udziału w majątku wspólnym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 1968 r. III CRN 100/68).

Na koniec należy także odnieść się do kwestii przedawnienia. Uprawnienie do żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym nie ulega przedawnieniu z uwagi na niemajątkowe elementy będące składnikami takiego żądania. Ponadto, skoro może ono zostać zgłoszone w postępowaniu o podział majątku wspólnego, jego wszczęcie nie jest ograniczone żadnym terminem (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 1972 r. III CZP 83/72).

Adwokaci i Radcy Prawni - Warszawa

Kancelaria Adwokacka Glass-Brudziński

Jeśli szukasz skutecznego i dobrego adwokata lub radcy prawnego na terenie Warszawy, który skutecznie poprowadzi Twoją sprawę - skontaktuj się z nami. Tworzymy zespół doświadczonych i skutecznych adwokatów z Warszawy (Centrum – Śródmieście), którzy profesjonalnie zajmą się Twoimi sprawami i zabezpieczą Twoje interesy.

Kancelaria Adwokacka Warszawa

Adwokaci i Radcy Prawni Glass-Brudziński Warszawa

Zainteresował Państwa ten artykuł prawny? A może szukają Państwo innych tematów, bądź doprecyzowania poruszonych zagadnień prawnych? Prosimy o wysłanie stosownych informacji w poniższym formularzu. Nasz zespół doświadczonych prawników, adwokatów oraz radców prawnych z Warszawy mających szeroką wiedzę z różnych dziedzin prawa zapoznają się z wysłaną prośbą i dołożą wszelkich starań by udzielić stosownych informacji. 

2 + 1 =

Adwokat Warszawa • Kancelaria Prawna

Kancelaria Adwokacka Warszawa

Adwokaci i Radcy Prawni Glass-Brudziński Warszawa

Nasz zespół tworzą doświadczeni adwokaci, radcy prawni, prawnicy oraz asystenci z centrum Warszawy.
Poznajmy się bliżej, obsługujemy zarówno klientów korporacyjnych, jak i indywidualnych.

Adwokaci z Warszawy (Centrum)

Doradztwo i pomoc prawna Glass-Brudziński Warszawa

Siedziba naszej Kancelarii Adwokackiej i Radców prawnych mieści się w Warszawie, a dokładnie w samym jej centrum, ul. Łucka 15 lok. 1001, 00-842 Warszawa, Piętro X. Założycielem Kancelarii Adwokackiej GLASS-BRUDZIŃSKI Adwokaci i Radcy Prawni z Warszawy jest adwokat Artur Glass-Brudziński, który czynnie wykonuje zawód adwokata w ramach przynależności do Warszawskiej Izby Adwokackiej.

Eksperci prawa z Warszawy

Kompleksowa pomoc prawna Glass-Brudziński Warszawa

Dla adwokatów oraz radców prawnych naszej Kancelarii z Warszawy nie ma trudnych spraw, są tylko nowe wyzwania, na które z pewnością znajdziemy optymalne rozwiązanie. Wiele prowadzonych spraw rozstrzygamy prostymi i najbardziej skutecznymi rozwiązaniami już na etapie przedsądowym.